Do dziś toczy się dyskusja na temat tego, dlaczego jeszcze przed północą nie ostrzeżono ludzi przed tą katastrofą. Przepływ informacji pomiędzy poszczególnymi służbami był zły, część osób odpowiedzialnych za wały i bezpieczeństwo zlekceważyło niepokojące sygnały. Bo kto by się spodziewał, że akurat na jego zmianie zdarzy się coś, co zdarza się raz na 10,000 lat? A ludzie w nocy chcą spać.

Pamiętać też trzeba, że czasy były inne. Nie było telewizji, o Internecie nie wspominając, telefony mieli nieliczni. Radio zawsze nadawało jedynie do północy. Po wybiciu dwunastej w nocy służby nie dysponowały żadnym szybkim sposobem poinformowania tysięcy ludzi o grożącym im niebezpieczeństwie. Zresztą, służby same nie zdawały sobie sprawy ze skali zagrożenia.

Wały zatem pękały i woda zalewała kolejne połacie terenu. W niektórych zalanych miasteczkach liczba ofiar była znacznie większa niż w innych. Najbardziej ucierpiały nisko położone miejscowości blisko morza ze słabymi wałami i ze źle zorganizowanymi lokalnymi służbami. Dla przykładu: w leżącym w Zelandii miasteczku Nieuwekerk zginęło 288 osób, czyli co siódmy mieszkaniec.

Istotne było również to, jak szybko przybywało wody. W niektórych zelandzkich wioskach odbyło się to w ekspresowym tempie: w ciągu pół godziny dwa, trzy metry. Nietrudno domyślić się, jak to się skończyło dla tych, którzy sypialnię mieli na parterze. W miejscowości Nieuwe-Tonge w ekspresowym ataku wody zginęło 85 osób. Dziś w tej liczącej około 2,500 mieszkańców wiosce tylko trzy domy pochodzą z okresu sprzed 1953 roku. 

Powódź 1953 roku, nazywana w języku niderlandzkim Watersnood, dotknęła także inne państwa regionu. W Wielkiej Brytanii zginęło 307 osób, w Belgii 28, a na morzu – 224 marynarzy.
Najbardziej jednak ucierpiała Holandia.

Oprócz 1,835 ofiar śmiertelnych i wielu rannych, około 100,000 osób znalazło się bez dachu nad głową. Najtragiczniejszy przebieg powódź miała w Zelandii (865 ofiar śmiertelnych) i prowincji Holandia Południowa (677). Wiele z tych terenów było niegdyś żyznymi terenami rolniczymi. Kilkumetrowa fala słonej wody zmieniła to na długo. Oprócz tysięcy zabitych zwierząt hodowlanych, morska woda na długo przemieniła tamtejszą glebę w nieurodzajne grunty.

Poniżej prezentujemy film dokumentalny, w którym zobaczymy wiele nagrań z miejsca tragedii. Woda po okna, widok z lotu ptaka na zalane miasteczka i wsie, staruszki i płaczące dzieci wywożone pontonami, mężczyźni zdejmowani z czubków drzew, stosy padniętych krów i świń, i w końcu trumny, trumny, bardzo wiele trumien:

Po tragedii z nocy 1 lutego 1953 roku Holendrzy powiedzieli sobie: nigdy więcej. Inaczej niż przedtem, nie szczędzono grosza na monumentalne projekty związane z budową tam, regulacją rzek i podwyższaniem wałów. Zaowocowało to Planem Delta, (w j. niderlandzkim Deltaplan), w ramach którego przeprowadzono olbrzymie inwestycje w infrastrukturę przeciwpowodziową, głównie z prowincji Zelandia.

Także na odbudowę zniszczonych wsi i miasteczek nie szczędzono grosza. Wielu historyków uważa nawet, że duża część pokrzywdzonych finansowo nawet… zyskała na powodzi. Już w kilka lat po Watersnood Zelandia rozwijała się w nieznanym dotąd tempie. Zaowocowało to nawet gorzkim powiedzeniem: w Zelandii modlą się „Chleba powszechnego i co pięć lat powodzi, daj nam Panie”. 

Zabierająca się do obudowy Holandia nie znalazła się wcale po 1953 roku, przynajmniej z ekonomicznego punktu widzenia, w dołku. Wręcz przeciwnie, rząd przeznaczył olbrzymie pieniądze na inwestycje w wielkie projekty infrastrukturalne, a te z kolei dały pracę tysiącom ludzi. Wzrost gospodarczy wyniósł w 1953 roku w Holandii 8,4 procenta! 

Oznacza to, że w roku największej katastrofy naturalnej we współczesnych dziejach Holandii, odnotowała ona jednocześnie najwyższy w historii wzrost gospodarczy – i to właśnie “dzięki” tej katastrofie. Życia 1,835 osobom to jednak nie wróciło.

AMW

powrót do pierwszej strony artykułu